Jeziora

Mieszanie się wody w jeziorze pod wpływem wiatru

Wiosną, po roztopieniu lodu, w wyniku powolnego ogrzewania się wody dochodzi znowu do wyrównania się temperatur w słupie wody i zupełnego wymieszania się wody w procesie wiosennej cyrkulacji. Ten okres kończy się wraz z pojawieniem się warstwy skokowej i ponownej stratyfikacji termicznej oraz powstaniem w ich efekcie stanu letniej stagnacji.

Opisane fazy letniej i zimowej stagnacji oraz jesiennej i wiosennej cyrkulacji mają dla życia jezior znaczenie decydujące, głównie ze względu na obieg gazów (tlen, gazowe produkty przemiany materii) oraz substancji pokarmowych rozpuszczonych w wodzie i zawiesin.

W okresie stagnacji letniej dochodzi do ekstremalnych różnic głównie w zawartości tlenu w poszczególnych warstwach wody. Warstwa powierzchniowa – epilimnion, w której żyje obfitość producentów tlenu (roślinność zielona wszystkich typów) i gdzie przenika do wody promieniowanie słoneczne, jest przesycona tlenem. Dzięki nieustannemu mieszaniu się wody tlen zostaje równomiernie rozprowadzony w całym przekroju epilimnionu. W warstwie skokowej natlenienie bywa zmienne. Dopóki woda jest dostatecznie przezroczysta (przy małym zmętnieniu biologicznym) i do warstwy skokowej przenika część światła także w niej tworzy się sprzyjający bilans tlenowy, stwarzający warunki dla życia ryb. Przy zmniejszonej przejrzystości wody dochodzi w warstwie skokowej do deficytu tlenu i tym samym nie ma w niej miejsca dla ryb. Najbardziej krytyczna sytuacja w bilansie tlenowym występuje w profundalu — hypolimnionie, który jest odizolowany nieprzepuszczalną dla światła i tlenu warstwą skokową.

Zasoby tlenu, które dostały się aż do spodnich warstw wody podczas cyrkulacji wiosennej czy jesiennej są oczywiście ograniczone i jeśli nie zostaną uzupełnione, szybko dochodzi do ich wyczerpania w procesach mineralizacyjnych dennych osadów organicznych. W początkowej fazie stagnacji letniej i zimowej istnieją więc warunki dla życia ryb. Po wyczerpaniu tlenu w ciągu dalszego trwania stagnacji procesy rozpadu przebiegające w obecności tlenu zastępowane są przez beztlenowe tj. gnilne, dlatego też życie ryb w tych warunkach nie jest możliwe.