Układ nerwowy i zmysłowy karpia.

Fizyczne, właściwości środowiska odbierane są przez narządy dotyku, ciepła, zimna, wzroku, słuchu i równowagi. Na chemiczne bodźce reagują narządy smaku i węchu. Odbieranie podniet obu rodzajów zapewniają komórki nerwowe, tworzące skomplikowany układ nerwowy i zmysłowy. Budowa i działanie obu tych układów u karpia są zbliżone do stwierdzonych u innych ryb kostnoszkieletowych, zwłaszcza zaś z rodziny karpiowatych. Tak jak u nich, mózg dorosłego karpia składa się z 5 części, tj. kresomózgowia (półkul mózgowych), międzymózgowia, śródmózgowia, móżdżku i rdzenia przedłużonego. Z mózgu wychodzi 10 par nerwów. Rdzeń kręgowy karpia tkwi w kanale rdzeniowym i sięga do końca kręgosłupa. Z rdzenia, do poszczególnych narządów i części ciała, wychodzą parzyste nerwy rdzeniowe. Rdzeń z mózgiem łączy się w czaszce.

Podobnie układ zmysłów karpia nie wymaga szczegółowego omówienia. Trzeba tylko wspomnieć, że u karpia znaczny stopień rozwoju osiągnęły neuromasty, czyli „ciałka dotyku na odległość”. Są one umieszczone w zagłębieniach kanalików linii bocznej, widocznej wyraźnie na tułowiu ryby. U karpia narząd ten jest bardzo czuły na działające nań bodźce zewnętrzne. Inną cechą, typową dla karpia, jest dość słabo rozwinięty zmysł wzroku. Na krótkowzroczność ryb tego gatunku wskazuje soczewka oka, która jest duża i ma prawie kulisty kształt.