Głowacz białopłetwy — Cottus gobio L.
Ciało maczugowate, silnie zwężone w tylnej części; bez łusek. Głowa duża, szeroka i spłaszczona. Otwór gębowy szeroki — końcowy.
Na grzbiecie występują dwie płetwy: pierwsza krótka i niska, druga wyższa i długa. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Płetwy brzuszne leżą na wysokości nasady płetw piersiowych. Pokrywa skrzelowa zaopatrzona jest w duży haczykowaty kolec. Linia boczna biegnie wzdłuż całego tułowia.
Ubarwienie dość zmienne, zależne od podłoża, na ogół brunatnoszare z ciemnymi nieregularnymi plamami. Płetwy brzuszne białe, pozostałe z ciemnymi plamkami. Brzuch biały.
Głowacz białopłetwy żyje w szybko płynących, czystych i zasobnych w tlen potokach i rzekach o dnie kamienistym lub żwirowatym. Najczęściej towarzyszy rybom łososiowatym w krainie pstrąga. W ciągu dnia przebywa ukryty pod kamieniami, na żer wypływa o zmierzchu. Przebywa w miejscach o szybkim prądzie.
Gatunek ten żyje krótko: 3—5 lat; dorasta do 15 wyjątkowo 20 cm. Odżywia się drobnymi organizmami fauny dennej — larwami owadów, kiełżami, zjada również ikrę, wylęg i narybek ryb łososiowatych.
Rozród odbywa od lutego do maja, głównie w kwietniu. Tarlaki przejawiają troskę o potomstwo: samica składa ikrę do gniazda-dołka w dnie, samiec pilnie jej strzeże i chroni przed napastnikami. Ochronie głowacz nie podlega.
Na terenie województwa olsztyńskiego stwierdzono występowanie głowacza w rzece Iławce — dopływie Drwęcy. Można przypuszczać, że bytuje również i w innych potokach.
Z rybackiego i wędkarskiego punktu widzenia jest rybą bez wartości. W wodach pstrągowych, ze względu na szkody wyrządzane w ikrze i narybku cennych gatunków ryb, powinien być likwidowany. Głowacze białopłetwe mogą być pokarmem większych osobników pstrągów.
