Pstrąg potokowy – Salmo trutta morpha fario (L.)
angielski: BROWN TROUT
francuski: TRUITE DE RIVIERE
holenderski: BEEKFOREL
duński: BAEKORRED.
WYSTĘPOWANIE
W sposób naturalny na Podkarpaciu prawie we wszystkich rzekach dorzecza Wisły, Odry i Nysy, na Roztoczu, w pomorskich dopływach Wisły oraz w dorzeczach rzek wpadających bezpośrednio do Bałtyku. Rybę tę z powodzeniem introdukowano do wielu rzek na terenie całej Polski oraz do niektórych jezior.
WIELKOŚĆ
Średnie rozmiary: 25-40 cm (0,2-0,5 kg); rzadko: masa ponad 2,5 kg (ok. 60 cm długości). Ryby o masie ponad 5 kg pochodzą w większości przypadków z dużych jezior oraz uchodzących do nich rzek. Rekord „Wędkarstwa”: 5.53 kg i 77.5 cm.
Gdzie i kiedy
Naturalnym środowiskiem życiowym pstrągów potokowych, co wskazuje już sama nazwa gatunkowa tych ryb, są śródłąkowe strumienie oraz górskie i podgórskie potoki.
Pstrągi potokowe preferują rzeki o żwirowym dnie, aby zimą móc skutecznie się wytrzeć; najchętniej zajmują stanowiska w burtach podmytych brzegów i w głębokich dołkach, gdyż tylko w pewnej kryjówce czują się bezpieczne; potrzebują dużej ilości tlenu w wodzie, w związku z czym najlepiej się czują w szybko płynących ciekach.
Jeżeli w wodzie płynącej żyje dużo larw owadów, licznie występują głowacze i różanki oraz trochę wścibskich lipieni i wszędobylskich kleni, to jest to klasyczny ciek pstrągowy. Niekoniecznie musi być to od razu potok lub strumień. Pstrągi potokowe spotyka się także w niektórych czystych jeziorach oraz w górskich zbiornikach zaporowych. W bogatej w pokarm naturalny wodzie stojącej pstrągi potokowe osiągają rozmiary troci jeziorowych -dorastają nawet do 5-10 kg, mają krępą budowę ciała jak karpie i rzadko kiedy udaje się u nich doszukać tak charakterystycznych dla tego gatunku czerwonych kropek na bokach ciała. Sezon na pstrągi potokowe nie trwa zbyt długo. Okres ochronny zaczyna się we wrześniu a kończy w styczniu. Na początku sezonu (praktycznie aż do końca marca) pstrągi nie są jeszcze w najlepszej kondycji po odbyciu wyczerpującego tarła – są wychudzone, sama głowa i ogon, prawie w ogóle nie walczą podczas holu. Na wiosnę zmienia się to jednak z tygodnia na tydzień – ryby szybko nabierają masy i gromadzą zapasy energii na przetrwanie następnej surowej zimy. Pierwszym przełomowym momentem w siedmiomiesięcznej „kuracji podtuczającej” są masowe wyloty tłustych jętek majowych na początku czerwca. Niestety, ten odwieczny rytuał przyrody, tak elektryzujący wędkarzy muchowych, z roku na rok odbywa się na coraz mniejszą skalę. Wszystkiemu winne są coraz większe zanieczyszczenia oraz ciągłe regulowanie rzek. Masowe wyloty oraz rójki jętek są dziś coraz rzadsze. Wrażliwe pstrągi potokowe też są zagrożone – bez intensywnych zarybień już dawno zniknęłyby z wielu naszych rzek.
Sztuczna mucha: dla wielu wędkarzy najpiękniejszy sposób łowienia pstrągów potokowych. Szczególnie podniecające jest łowienie potokowców na dużą sztuczną suchą muchę w okresach wylotów jętek i chruścików.
Spinning: najlepszą przynętą na szybki prąd wody jest wirówka. Wytwarzane przez skrzydełko obrotówki drgania oraz refleksy świetlne prowokują pstrąga do brania.
Jak i na co
Aby chronić pogłowie pstrągów potokowych, w większości rzek pstrągowo-lipieniowych wprowadzono zakaz łowienia na przynęty naturalne. Ale nawet tam, gdzie jest to dozwolone, sami dobrowolnie powinniśmy zrezygnować z łowienia na czerwone i białe robaki, gdyż nawet niewymiarowe pstrągi, a te biorą najczęściej, prawie zawsze bardzo głęboko połykają żywą przynętę. Duże potokowce prowadzące typowo drapieżniczy tryb życia świetnie biorą na małe pływające woblery. Niestety wielu wędkarzy ciągle nie docenia rewelacyjnej skuteczności tej agresywnie pracującej i w miarę potrzeby głęboko schodzącej przynęty.
Od dziesiątków lat ciągle skuteczną spinningową przynętą na pstrągi są srebrne, złote, miedziane, białe oraz czarne wirówki. Obrotówkę należy poprowadzić możliwie jak najwolniej (z prądem lub pod prąd) w pobliżu stanowiska kropkowanego drapieżnika. Atak pstrąga potokowego jest błyskawiczny. Ryba wyskakuje ze swej kryjówki i chwyta do pyska przynętę – lub pudłuje. Jeżeli zauważymy nieudany atak (srebrzysty błysk w pobliżu przynęty) lub pstrąg zepnie się już w momencie brania (tzw. spinek), powinniśmy chwilę odczekać, zmienić wirówkę na inną i jeszcze raz rzucić dokładnie w to samo miejsce.
Po złowieniu pstrąga, zajmowane przez niego atrakcyjne stanowisko w rzece, na przykład pod zwisającymi nad wodą gałęziami drzew lub za dużymi kamieniami jest natychmiast zajmowane przez następnego pstrąga (drugiego co do wielkości w najbliższej okolicy). Latem pstrągi potokowe odżywiają się głównie owadami. W okresie tym najskuteczniejszą metodą wędkarską jest sztuczna mucha. Jeżeli ryby nie wychodzą do powierzchni, należy ich szukać i łowić na mokre muchy, małe streamery lub nimfy – imitacje larw owadów występujących w rzece (jętki, widelnice, chruściki). Łowienie na nimfę kijem klasy 6-8 i długości 2,40-2,85 m jest bardzo skuteczne, pod warunkiem jednak, że wcześniej muszkarz opanuje trudną sztukę spostrzegania ostrożnych brań. Do łowienia na suchą muchę (kij klasy 5/6 o długości ok. 2,7 m) także potrzebne są dobre oko i refleks. Wędkarz bierze namiar na zbierającą rybę (kółka na wodzie), podaje suchą muchę z pewnym zapasem (powyżej stanowiska pstrąga), a następnie tak prowadzi przynętę, aby przypon nie bruździł powierzchni wody. Wskazówka: jeżeli ryba co chwilę pilnie wychodzi do powierzchni ciągle w tym samym miejscu, to prawie zawsze jest to lipień. Głośne chlapnięcia na środku strumienia, raz tu raz tam, zdradzają polującego na jakąś większą zdobycz pstrąga tęczowego.
Pstrąg potokowy wychodzi do powierzchni znacznie rzadziej i zawsze w pobliżu swojego stanowiska. Jeżeli więc w cieniu dużej olchy lub na granicy prądu wstecznego, bardziej usłyszymy niż zobaczymy wyjście ryby do powierzchni, to jest to właśnie pstrąg potokowy… W ciekach, w których 35-centymetrowe potokowce uchodzą już za okazy, do spinningowania w zupełności wystarczą krótkie wędzisko (do 2 metrów długości) oraz cienka żyłka o średnicy do 0,20 mm. Maleńki karabińczyk z agrafką umożliwia szybką zmianę przynęty oraz zapobiega skręcaniu się żyłki.
Najlepsze miejsca do połowu pstrąga potokowego.
