Podstawy anatomii, morfologii i fizjologii ryb

• Rozmiary ciała ryb są bardzo zróżnicowane. Ryby różnią się od wyższych (stałocieplnych) kręgowców między innymi tym, że nie dotyczy ich proces fizjologicznego starzenia się i, co za tym idzie, wysychania komórek ciała. Dzięki temu ich wzrost jest do pewnego stopnia nieograniczony. (Podczas gdy np. krowa czy owca po osiągnięciu pewnej granicy wieku nie zwiększa już swoich rozmiarów, a nawet traci stopniowo na ciężarze, u suma, szczupaka, głowacicy i innych ryb masa ciała z wiekiem się zwiększa, oczywiście w ścisłej zależności od warunków pokarmowych). Biorąc pod uwagę predyspozycje wzrostowe można ryby podzielić na trzy kategorie.

Niektóre – np. różanka, śliz, koza, głowacz, słonecznica, ukleja — osiągają tylko kilka centymetrów długości i kilka gramów wagi (najmniejsza środkowoeuropejska rybka, słonecznica, osiąga maksymalnie 5—6 cm długości). Płoć, wzdręga, certa, świnka, lipień i in. mogą osiągać 1,5-2,5(3) kg. Z kolei takie ryby jak: karp, szczupak, sandacz, głowacica, troć jeziorowa lub pstrąg tęczowy mają szanse osiągnąć wagę nawet ponad 10-15 kg, a sum – ponad 100 kg.

• Z rozmiarami osiąganymi przez ryby pozostaje też w związku długość ich życia. Ryby najmniejsze żyją z reguły krótko (muławka np. dożywa zaledwie 2-3 lat), ryby średniej wielkości mogą osiągać wiek ponad 20 lat (płoć, leszcz), ogromne sumy żyją 25-30 lat, a prawdopodobnie nawet więcej.

• Zróżnicowana jest też intensywność wzrostu ryb zależna nie tylko od warunków pokarmowych, ale także od predyspozycji danego gatunku. Jedne ryby mają skłonność do szybkiego, a inne do powolnego przyrostu ciała. Słonecznica, śliz, ukleja, a także płoć, krąp i im podobne rosłyby stosunkowo wolno nawet przy nadmiarze pokarmu, natomiast takie ryby jak karp, szczupak, sum umieją bogactwo pokarmu wykorzystać do intensywnego wzrostu.

Z własnej praktyki wędkarskiej możemy dać przykład szczupaka, który w niekorzystnych warunkach (gęsto zarośnięty kanał melioracyjny) przy niedostatku małych rybek osiągnął w trzecim roku życia zaledwie 22 cm długości i 150 g wagi, podczas gdy w warunkach zbiornika zaporowego, dysponując większą ilością pokarmu, inne szczupaki w tym wieku osiągały ponad 5—6 kg. Roczny przyrost wagi suma w przeciętnych warunkach może wynosić nawet 2-4 kg.

• Na ciele ryby zauważamy przede wszystkim głowę. Zaczyna się ona pyskiem z bardziej lub mniej rozciętym otworem gębowym. Jeden rzut oka na pysk pozwala się zorientować z jakim rodzajem ryby mamy do czynienia: ryby drapieżne mają paszczę szeroko rozciętą, z reguły aż za linię oczu, i uzbrojoną licznymi zębami (szczupak, sandacz, sum, pstrąg, głowacica i in.). U ryb spokojnego żeru otwór gębowy jest mniejszy, delikatniejszy i bezzębny (płoć, świnka, lipień i in.). Zdarzają się jednak wyjątki – np. drapieżny boleń nie ma zębów.